uwzględnij wielkość liter
dokładna fraza
zawarta fraza
Aktualnie przeglądasz:
Tradycja / Instytucje Chopinowskie / Imprezy / Międzynarodowy Konkurs

 

 

Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina
w Warszawie


Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina jest jednym z najstarszych konkursów muzycznych na świecie, o wielkim prestiżu i światowym rozgłosie. W ciągu osiemdziesięciu lat istnienia ewoluował i przeobrażał się, zmieniał i doskonalił swą formę, stworzył własną bogatą tradycję. Inicjatorem Konkursów Pianistycznych imienia Fryderyka Chopina był prof. Jerzy Żurawlew (1887-1980), wybitny polski pianista, pedagog i kompozytor. Jerzy Żurawlew
prof. Jerzy Żurawlew (1887-1980)
Pierwszy Konkurs Chopinowski odbył się w dniach 23-30 stycznia 1927 roku w udostępnionej na ten cel sali Filharmonii Warszawskiej. Tutaj też, co pięć lat - zgodnie z założeniami organizatorów - odbywały się następne Konkursy: w 1932 i 1937 roku. II wojna światowa uniemożliwiła zorganizowanie Konkursu w 1942 r. Realne stało się to dopiero kilka lat po wojnie. Pierwszy powojenny
a IV z kolei Międzynarodowy Konkurs Chopinowski przeprowadzono w 1949 roku w ocalałej sali budynku "Roma" przy ul. Nowogrodzkiej, tymczasowej siedzibie Filharmonii i Opery Warszawskiej. Konkurs ten stał się punktem kulminacyjnym obchodów Roku Chopinowskiego, roku 100 rocznicy śmierci wielkiego kompozytora. Następny Konkurs odbył się sześć lat później, w 1955 roku. To roczne opóźnienie w dochowaniu tradycji pięcioletnich edycji, spowodowane było odbudową Filharmonii Warszawskiej, awansowanej wkrótce do rangi instytucji narodowej. Od 1955 r. Międzynarodowe Konkursy Pianistyczne im. Fryderyka Chopina odbywają się w Filharmonii Narodowej, bez zakłóceń co pięć lat. Filharmonia Narodowa

Filharmonia Narodowa w Warszawie
Konkursy przedwojenne oraz z lat 1955, 1960, 1965 odbywały się zimą, blisko daty przyjmowanej za rocznicę urodzin Fryderyka Chopina, 22 lutego. Jednak ze względu na dużą liczbę zachorowań w tym czasie, zarówno jurorów jak i uczestników, termin zmieniono i przeniesiono na październik, miesiąc w którym przypada rocznica śmierci kompozytora. Organizację trzech pierwszych konkursów przedwojennych powierzono Warszawskiemu Towarzystwu Muzycznemu, przy którym mieściła się Wyższa Szkoła Muzyczna im. Fryderyka Chopina. Edycje - czwarta i piąta odbywały się w ramach obchodów Roku Chopinowskiego w latach 1949 i 1955, przeprowadzonych przez Komitety Wykonawcze, powołane przez Ministra Kultury i Sztuki. W latach 1960 - 2005 organizatorem konkursu było TOWARZYSTWO IM. FRYDERYKA CHOPINA
(instytucja społeczna), która prowadziła stały sekretariat Konkursu. współpracowała
z różnymi organizacjami krajowymi i zagranicznymi, dokumentowała i przechowywała wszelkie materiały z nim związane. Kolejne edycje realizowane są przez NARODOWY INSTYTUT FRYDERYKA CHOPINA, który działa w obecnej formie
w wyniku fuzji z Towarzystwem Chopinowskim.

Od 1957 roku Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina należy do Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych z siedzibą w Genewie, której jest współzałożycielem.

Po skromnych początkach w 1927 r., kiedy to do konkursu przystąpiło 26 pianistów z ośmiu krajów, impreza z biegiem lat rozrosła się, przyciągała coraz większą liczbę uczestników. Rekord zanotowano podczas XV Konkursu w 2005 r. kiedy zgłosiło się 350 kandydatów, a ostatecznie wystąpiło 257.

Młodzi pianiści grają na przesłuchaniach konkursowych w porządku alfabetycznym nazwisk, począwszy od wybranej losowo litery. Wiek uczestników na ogół wahał się od 18 do 29 lat, choć w poszczególnych konkursach istniały pod tym względem różnice, bowiem zasady dotyczące wieku uczestników zmieniały się. Uwzględniając wszystkie dotychczasowe konkursy najmłodszy uczestnik miał 16 lat, najstarszy 32.

Wygranie lub otrzymanie jednej z nagród na Międzynarodowym Konkursie Chopinowskim ułatwia karierę artystyczną uczestnika, toruje mu drogę do najsłynniejszych sal koncertowych. W polskich Konkursach Chopinowskich zdobywali sławę tacy uznani dziś pianiści jak: Lew Oborin, Stanisław Szpinalski, Aleksander Uniński, Jakov Zak,
Witold Małcużyński, Jan Ekier, Halina Czerny Stefańska, Bella Davidovich,
Barbara Hesse-Bukowska, Adam Harasiewicz, Wladimir Ashkenazy, Fu Ts'Oung,
Lidia Grychtołówna, Maurizio Pollini, Martha Argerich, Garrick Ohlsson, Piotr Paleczny, Eugene Indjic, Krystian Zimerman, Dang Thai Son, Stanislav Bunin, Kevin Kenner, Alexei Sultanov, Yundi Li, Rafał Blechacz.

Jury Konkursu ocenia interpretacje uczestników na podstawie wcześniej opracowanego przez Przewodniczącego Jury regulaminu.

Podczas I Konkursu Chopinowskiego jury składało się wyłącznie z przedstawicieli polskiego środowiska muzycznego. Przy organizowaniu następnych Konkursów do zespołu oceniającego zapraszano najwybitniejszych, muzyków, pianistów, z kraju i zagranicy. Przypomnieć należy niektóre, legendarne już dziś nazwiska, niekwestionowane autorytety w obranej specjalności: Henryk Melcer, Jerzy Żurawlew, Magda Tagliaferro, Marguerite Long, Wilhelm Backhaus, Stefan Ashkenase, Witold Lutosławski, Nadia Boulanger, Arturo Benedetti-Michelangeli. W pracach jury uczestniczyli też laureaci wcześniejszych Konkursów, m. in: Jan Ekier, Lev Oborin, Witold Małcużyński, Halina Czerny Stefańska, Martha Argerich.

Przewodniczącymi jury byli wybitni i wielce zasłużeni dla kultury polskiej muzycy, pianiści, znawcy wykonawstwa chopinowskiego. W 1927 roku funkcję tę pełnił Witold Maliszewski, (kompozytor, dyrektor Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego i Wyższej Szkoły Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie), w kolejnych dwóch Konkursach - Adam Wieniawski (kompozytor, dyrygent, dyrektor Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, prezes Stowarzyszenia Kompozytorów Polskich), w następnych czterech - z lat 1949, 1955, 1960, 1965 Zbigniew Drzewiecki (pianista pedagog, rektor wyższych szkół muzycznych w Krakowie i Warszawie). Jury VIII i IX Konkursu przewodniczył Kazimierz Sikorski (kompozytor, pedagog, teoretyk muzyki, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie), a X w 1980 r., Kazimierz Kord (dyrygent, dyrektor i kierownik artystyczny Filharmonii Narodowej). Pracami jury w latach 1985, 1990,1995 kierował Jan Ekier (pianista, pedagog, kompozytor, kierownik katedry fortepianu w Akademii Muzycznej w Warszawie, redaktor naczelny Wydania Narodowego Dzieł Wszystkich Fryderyka Chopina). W latach 2000 - 2005 funkcje przewodniczącego objął prof. Andrzej Jasiński (pianista i pedagog, wieloletni kierownik Katedry Fortepianu Akademii Muzycznej w Katowicach).

Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina jest imprezą wieloetapową, trwającą, z uwagi na stale wzrastającą liczbę kandydatów przeciętnie kilkanaście dni. Pierwszy wprawdzie trwał tylko osiem dni, ale IV i V prawie miesiąc.

Konkursy przedwojenne były dwuetapowe, IV, V, VI, VIII - trzyetapowe, VII, IX i następne - czteroetapowe, przy czym ostatni etap jest finałem Konkursu. Regulamin XV Konkursu wniósł zasadnicze zmiany. Po raz pierwszy bezpośrednio przed konkursem (trzecia dekada września 2005) zorganizowano w Warszawie eliminacje obowiązujące dla wszystkich kandydatów. Ze wzglądu na bardzo dużą liczbę zgłoszeń (350) przesłuchania eliminacyjne odbywały się równolegle w dwóch salach koncertowych - Akademii Muzycznej i Pałacu Kultury i Nauki. Zasadniczy Konkurs przeprowadzono w dwóch etapach i finale. Przesłuchania są jawne, jedynie w 1949 r. Jury odgrodzone od uczestników zasłoną, nie widziało występujących i nie znało ich nazwisk. Jawny był dopiero etap trzeci.

Międzynarodowy Konkurs Chopinowski jest jednym z nielicznych monograficznych konkursów pianistycznych na świecie, pozostaje niezmiennie poświęcony wykonawstwu muzyki jednego kompozytora. Należy zwrócić uwagę na fakt, że pozwala to nie tylko śledzić grę i oceniać kwalifikacje uczestników, nie tylko otrzymywać informacje o aktualnym poziomie pianistyki w ogóle, a chopinistyki w szczególności, ale daje też możliwość zaobserwowania zmieniającego się stosunku do samych dzieł chopinowskich, do poszczególnych form muzycznych.

Przez programy konkursowe przewinęła się większość gatunków muzycznych jakie stworzył Chopin - zarówno tych z okresu młodzieńczego, jak i w pełni dojrzałego. Nieliczne gatunki nie są w ogóle grane, inne włączane lub wyłączane z programów kolejnych Konkursów, albo przesuwane do różnych etapów Konkursu. W I Konkursie kandydaci wykonywali po dwa dowolnie wybrane spośród wyszczególnionych w regulaminie nokturnów, dwie z podanych etiud, dwa preludia, Poloneza fis-moll op.44, jedną dowolnie wybraną balladę, dwa spośród wyznaczonych mazurków. W drugim etapie należało wykonać I i II lub II i III część z wybranego koncertu. W II Konkursie do repertuaru weszły takie utwory jak: Polonez As-dur op.53, scherza, Fantazja f-moll op.49 oraz sonaty. Następny Konkurs różnił się nieznacznie od poprzedniego. Lista utworów podanych w regulaminie rozszerzyła się o Poloneza-Fantazję As-dur op.61. W 1949 roku w programie pojawiła się Barkarola Fis-dur op.60, a w 1955 r. Berceuse Des-dur op.57 lub Tarantela As-dur op.43. W trzecim etapie obowiązywały już wszystkie części jednego z koncertów. Komisja regulaminowa VII Konkursu wprowadziła do grupy polonezów Andante spianato i Wielkiego Poloneza Es-dur op.22 w wersji solowej. W IX Konkursie uczestnicy, po raz pierwszy wykonywali jedno z dwóch impromptu: Fis-dur op.36 lub Ges-dur op.51. Regulamin XIII Konkursu przynosi, obok stale powtarzających się kompozycji, nowe gatunki: ronda op.1,5 i 16 oraz utwory na fortepian i orkiestrę: Wariacje B-dur op.2, Fantazję A-dur op.13 i Rondo à la Krakowiak op.14. Te orkiestrowe kompozycje wraz z jednym do wyboru koncertem stanowiły finał programu. W XIV Konkursie w II etapie m.in. obowiązywał walc, w finale zrezygnowano z Fantazji i Krakowiaka.

XV edycja w pierwszym etapie pozwalała uczestnikom na większą dowolność. Obok obowiązkowych form muzycznych trwających ok.20 minut pianista dobierał sobie z podanej listy inne utwory, tak żeby cały recital trwał 40 - 45 minut. Na liście wybieranych najczęściej kompozycji znalazły się m.in.: trzy grupy preludiów (po 6 każda) od nr 7 do 24, Preludium cis-moll op.45, Ronda Scherza, Bolero, Tarantela, Impromptus, nie wykonywane walce, etiudy i inne. W II etapie obok mazurków i sonaty (z III etapu poprzednich konkursów) należało wykonać jednego z wielkich polonezów. Koncert w finale jak zwykle zamykał przesłuchania.
O sposobie przyznawania nagród i wyróżnień decyduje komisja regulaminowa, która ustala ich wysokość i liczbę. W historii czterech pierwszych Konkursów fundatorami nagród były różne osoby publiczne, instytucje państwowe i organizacje społeczne, m.in.: Prezydent RP, Minister Spraw Zagranicznych, Warszawskie Towarzystwo Muzyczne, Towarzystwo Polsko-Japońskie w Tokio i wiele innych. Od 1955 do 2000 roku fundusze na ten cel przeznaczało Ministerstwo Kultury i Sztuki, w 2000 roku zwane Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podczas organizacji XV edycji Konkursu powrócono do tradycji przedwojennej i zaproponowano urzędom, instytucjom państwowym i społecznym przyznanie nagród i wyróżnień. Efektem tego było pozyskanie następujących fundatorów: Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury, Ministra Spraw Zagranicznych, Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, Wojewody Mazowieckiego, Prezydenta Miasta St. Warszawy, Rektora Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina, Sekretarza Generalnego Międzynarodowej Fundacji im. Fryderyka Chopina, Marszałka Województwa Mazowieckiego, Prezesa Zarządu Telewizji Polskiej, Związku Stowarzyszeń Artystów Wykonawców STOART. Stałe nagrody przyznają także: od początku istnienia Konkursu Polskie Radio (za najlepsze wykonanie mazurków), od 1960 roku Towarzystwo im. Fryderyka Chopina w Warszawie (za najlepszą interpretację poloneza), od 1980 roku Filharmonia Narodowa (za najlepiej wykonany koncert). Uczestnicy II etapu otrzymują dyplomy uczestnictwa.

Obok nagród regulaminowych, które przyznaje jury Konkursu, istnieje tradycja przyznawania tzw. nagród pozaregulaminowych. Nagrody pieniężne i rzeczowe fundowane i przekazywane są przez osoby prywatne, krajowe i zagraniczne instytucje i stowarzyszenia,

Konkursom Chopinowskim towarzyszą liczne imprezy: koncerty okolicznościowe, przedstawienia operowe lub baletowe, spotkania i panele dyskusyjne, wreszcie wystawy. Wystawy okolicznościowe od dziesiątków lat nierozerwalnie łączą się z główną imprezą. Tradycję organizowania wystaw zapoczątkowano w 1932 roku, podczas II Konkursu, kiedy to w nowo zbudowanym gmachu Muzeum Narodowego miała miejsce prezentacja dokumentów i pamiątek związanych z postacią i dziełem Fryderyka Chopina. W historii Konkursów powojennych do chwili obecnej zorganizowano 30 różnych ekspozycji, spośród których przypomnijmy: IV Konkurs (1949) wystawa chopinowska w Muzeum Narodowym, VI Konkurs (1960) wystawa plakatu chopinowskiego oraz płyt z muzyką Chopina od najstarszych nagranych przez I.J. Paderewskiego, S.Rachmaninowa, po nowe płyty długogrające z Małcużyńskim (Muzeum Narodowe, TiFC, Instytut Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, Biblioteka Narodowa), VII Konkurs (1965) wystawa poświęcona Wydaniu Narodowemu Dzieł Chopina, VIII Konkurs (1970) "Fryderyk Chopin wczoraj i dziś", IX Konkurs (1975) "Portrety Fryderyka Chopina", X Konkurs (1980) "Bliskie naszemu sercu pamiątki chopinowskie", XI Konkurs (1985) "Kolekcje chopinowskie", XII Konkurs (1990) "Podróż romantyczna Fryderyka Chopina i George Sand na Majorkę, XIII Konkurs (1995) "Chopin i Liszt", XIV Konkurs (2000) "Chopin daleko rozsławił swe imię", XV Konkurs (2005) "Fryderyk Chopin i Bracia Kolbergowie na tle epoki". Wyszczególnione powyżej ekspozycje od 1965 do 2005 roku organizowane były przez Muzeum w Towarzystwie im. Fryderyka Chopina, a prezentowano je w Zamku Ostrogskich - siedzibie TiFC.

Od 1975 roku do stałych imprez towarzyszących Międzynarodowym Konkursom Chopinowskim należą obchody rocznicy śmierci wielkiego kompozytora. Dzień 17 października jest włączony do kalendarza Konkursu i jest dniem hołdu składanego Chopinowi. Z tej okazji, w kościele św. Krzyża przy ul. Krakowskie Przedmieście w Warszawie - gdzie wmurowane jest serce kompozytora- wykonywane jest Requiem Mozarta. Tym właśnie dziełem żegnano podczas uroczystości pogrzebowych w paryskim kościele św. Magdaleny w październiku 1849 r. Fryderyka Chopina.

Barbara Niewiarowska.

 

XVI Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina

 

Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina w Warszawie (archiwum I- XV)
 


 
Start : O Nas : Redakcja : Kontakt : Mapa serwisu
Copyright by TIFC 2008. Realizacja Rotos.