uwzględnij wielkość liter
dokładna fraza
zawarta fraza
Aktualnie przeglądasz:
Tradycja / Instytucje Chopinowskie / Zabytki / W Czechach

 

 

Zabytki chopinowskie w Czechach

 

Fryderyk Chopin przebywał na terenie ziem czeskich kilkakrotnie. Trzykrotnie podróżował przez Czechy z okazji pobytu w Wiedniu. Po raz pierwszy jadąc z Krakowa do Wiednia przekroczył granicę Czech w Cieszynie 30 lipca 1829 roku, a następnie, jadąc nieprzerwanie  przez Morawy, mijał Ołomuniec, Brno i Mikulow. Następnego dnia był już w Wiedniu. Z podróży tej nie zachowały się żadne pamiątki. Po blisko trzytygodniowym pobycie w Wiedniu, w towarzystwie przyjaciół - Ignacego Maciejowskiego i Alfonsa Brandta oraz gdańskiego kupca Normana wyruszył w drogę powrotną do Warszawy, ale inną trasą. Pośpieszny dyliżans wyjechał z Wiednia 19 sierpnia 1829 o godzinie 10. z hotelu „Stadt London" i nazajutrz rano dojechał do Znojma, w południe do Moravských Budějovic, a wieczorem do Jihlavy. 21 sierpnia 1829 dyliżans z Chopinem i przyjaciółmi minął Česky Brod i w południe przejechał przez praską bramę, zatrzymując się przed historycznym hotelem „Beim goldenen Engel" (Pod Złotym Aniołem) w ulicy Celetnej nr 588.

W tym to hotelu w roku 1787 przebywał Wolfgang Amadeus Mozart, a w roku 1835 zatrzymali się rodzice Chopina, kiedy przejeżdżali przez Pragę udając się do Karlsbadu. Fryderyk Chopin i jego przyjaciele nie zamieszkali jednak w tym hotelu. Po obiedzie przenieśli się trochę dalej do znajdującego się przy  Alleen (obecnie ul. Na Přikopě, róg ul. Senovážnej) bardziej nowoczesnego, znanego praskiego hotelu „Zum schwarzen Ross" (Pod Czarnym Koniem), zbudowanego w 1818 roku naprzeciwko zabytkowej Prašnej Brány (Bramy Prochowej). Niedługo przed przyjazdem Chopina hotel ten gościł Nicolo Paganiniego, a później Michaiła Glinkę, Stanisława Moniuszkę, Richarda Wagnera i wiele jeszcze osobistości ze świata muzycznego i artystycznego.

Ten pobyt Chopina w Pradze był bardzo owocny i pozostawił niezatarte ślady. W półurzędowym dzienniku „Prager Zeitung" nr 132 z 23 sierpnia 1829 zapisano fakt przyjazdu Chopina, Maciejowskiego i Brandta. Jest to pierwsze drukowane świadectwo o pobycie Chopina w Pradze.

Podczas tego pobytu Chopin spotkał się z różnymi interesującymi osobami, m.in. z Václavem Hanką (1791-1861), bibliotekarzem czeskiego muzeum, polonofilem, słowianofilem, czołową postacią czeskiego odrodzenia narodowego, od którego dowiedział się wiele o historii Pragi. Václav Hanka oprowadzał po Pradze Chopina i jego przyjaciół i serdecznie ich gościł. W podzięce za to przyjęcie ofiarowali mu utwór nazywany „Praskim mazurkiem G-dur", wpisując go 23 sierpnia 1829 do pamiętnika Hanki. Ignacy Maciejowski ułożył cztery strofy, a Fryderyk Chopin skomponował muzykę. Oryginał wpisu, choć trochę uszkodzony, znajduje się obecnie w bibliotece Muzeum Narodowego w Pradze. Hotel „Zum schwarzen Ross" na początku XX w. został zburzony, a na jego miejscu postawiono budynek mieszczący bank. W 1961 roku na ścianie budynku została umieszczona poświęcona Chopinowi pamiątkowa tablica o następującej treści: Fryderyk Chopin tvůrce polské národní hudby bydlil v roce 1829 a 1830 v domĕ který stával v tĕchto místech (Fryderyk Chopin twórca polskiej muzyki narodowej mieszkał w roku 1829 i 1830 w domu który znajdował się na tym miejscu). Tablicę z portretowym reliefem wykonała rzeźbiarka Maria Durasová.         

24 sierpnia Chopin pojechał specjalnym dyliżansem do Teplitz (obecnie Teplice), gdzie spędził dwie doby i pół dnia w pobliskim Dux (obecnie Duchcov), zwiedzając tamtejszy zamek, znany m.in. z długoletniego pobytu Giacomo Casanovy.

W pierwszej połowie XIX w. Teplitz było najbardziej znanym czeskim uzdrowiskiem, odwiedzanym przez wielu wybitnych ludzi z całej Europy, w tym także z Polski. Chopin po przyjeździe spotkał się z Ludwikiem Łempickim, który zainicjował koncert pianisty na teplickim zamku, należącym do książęcej rodziny Clary-Aldringen. Program koncertu Chopina składał się z różnych wariacji i improwizacji i był bardzo dobrze przyjęty przez słuchaczy, co zostało odnotowane w pamiętnikach i listach. Jedynym trwałym śladem pobytu  Chopina w Teplicach jest fortepian w Regionalnym Muzeum, na którym znajduje się tabliczka w języku niemieckim informująca, że 25 sierpnia 1829 na tym fortepianie grał Fryderyk Chopin. 26 sierpnia Chopin z przyjaciółmi opuścił Teplitz udając się do Drezna i Warszawy. W uzdrowisku przebywał jeszcze dwukrotnie w 1835 i 1836 roku, goszcząc na zaproszenie czeskich przyjaciół, ale poza odnotowaniem jego pobytu we wspomnieniach, inne pamiątki nie zachowały się.

Po raz drugi Chopin zatrzymał się w Pradze w 1830 roku jadąc z Drezna do Wiednia. Fryderyk w towarzystwie Tytusa Woyciechowskiego, po całonocnej jeździe dyliżansem, przyjechał do Pragi w sobotę 20 listopada 1830 między godziną 6. a 7. rano. Tak jak poprzednio zamieszkał w hotelu „Zum schwarzen Ross". Pierwotnie planował dłuższy pobyt w Pradze, ale musiał z tego zrezygnować. Pogoda była wówczas fatalna, Chopin w czasie podróży przeziębił się, dostał ostrego kataru i cały czas kurował się w hotelu. Pobyt w Pradze trwał zaledwie trzydzieści cztery godziny i został potraktowany jako przerwa w podróży, bowiem Chopin zrezygnował ze spotkań i postanowił szybciej dostać się do Wiednia. Z pobytu tego pozostał ślad w postaci informacji zamieszczonej 23 listopada 1830 w „Prager Zeitung" nr 184, nie licząc wspomnień w listach do rodziny.

Dłuższy i ważny pobyt Fryderyka Chopina w Czechach miał miejsce w 1835, gdzie spotkał się z rodzicami w uzdrowisku Karlsbad (obecnie Karlovy Vary).

Rodzice Fryderyka przyjechali do Karlsbadu 15 sierpnia zatrzymując się po drodze przez trzy dni w Pradze w hotelu „Beim goldenen Engel". Chopinowie zamieszkali w pobliżu karlowarskiego źródła w sąsiedztwie kościoła św. Marii Magdaleny, w domu uzdrowiskowym nr 141 zwanym „Zur goldenen Rose" (Pod Złotą Różą), przemianowanym następnie na hotel „Havanna". W tym samym dniu, po długiej podróży z Paryża, przyjechał do Karlsbadu Fryderyk. Było to pierwsze ich spotkanie po pięciu latach. Chopinowie przebywali w Karlsbadzie do 6 września korzystając z kuracji, czasem zwiedzając okoliczne zamki oraz spotykając się z licznymi znajomymi, także Polakami, przebywającymi wówczas w uzdrowisku. Fryderyk był oczywiście zapraszany na prywatne spotkania, gdzie często grał na życzenie gospodarzy. Pobyt ten był wielokrotnie odnotowany, zarówno w księgach meldunkowych, korespondencji rodziny i przyjaciół jak i w prasie, m.in. w „Tygodniku Emigracji Polskiej". Fryderyk najczęściej przebywał w towarzystwie kompozytora Josefa Dessauera oraz młodego hrabiego Fritza Thuna, który pisał o tym do rodziny. Świadczą o tym 22 listy znajdujące się dziś w Państwowym Archiwum w Dieczynie (Děčin). Zamek w ówczesnym Tetschen, gdzie również gościli Chopinowie z synem, był własnością rodziny Thun-Hohenstein.

Dom w Karlowych Warach, w którym mieszkała rodzina Chopinów, wraz z sąsiednimi został zburzony w drugiej połowie XX w. Ważnym śladem pobytu Chopina jest wspaniała rzeźbiona marmurowa tablica z podobizną kompozytora, autorstwa Antoniego Popiela ze Lwowa, umieszczona na skalnej ścianie przy głównej alei górnego parku 4 lipca 1908 z inicjatywy lokalnych władz. Niestety, w latach siedemdziesiątych zaczęła się rozpadać i została zdjęta. Obecnie po konserwacji powróciła na swoje miejsce.

Po zakończeniu kuracji w Karlsbadzie rodzice z Fryderykiem przyjechali 7 września na tygodniowy pobyt w Teplitz. O pobycie tym mamy niewiele informacji ponad to, że przeznaczony był on głównie na odpoczynek i towarzyskie spotkania. 13 września Chopinowie wraz z synem przybyli do zamku w Tetschen na zaproszenie rodziny Thunów. Był to ważny moment w życiu Fryderyka. To tam po raz ostatni w życiu widział się z rodzicami, którzy następnego dnia odjechali do Polski. Relacje z tego pobytu zachowały się w korespondencji rodziny Chopinów i Thunów. Tam też Fryderyk skomponował tzw. Dieczyński walczyk As-dur op. 34 nr 1, wpisując go do pamiętnika młodych hrabianek. 19 września Fryderyk odjechał do Paryża, zatrzymując się przez kilka dni w Dreźnie, gdzie przebywał razem z rodziną Wodzińskich. Spotkanie to miało duże znaczenie w życiu Fryderyka. Tam bowiem zapałał wielką sympatią do Marii Wodzińskiej, co zaowocowało kolejnym jego przyjazdem na ziemie czeskie rok później.

Rodzina Wodzińskich przyjechała do Marienbadu (obecnie Mariánské Láznĕ) 9 lipca 1836 roku i zamieszkała przy ul. Kaiserstrasse w domu „Zum weissen Schwan" (Pod Białym Łabędziem, obecnie Hlavní třida 47 - Dům Chopin). Kiedy Fryderyk otrzymał wiadomość o tym, wyruszył w drogę. Wyjechał z Paryża 19 lipca, 28 lipca przybył do Marienbadu i zamieszkał w tym samym domu. Z jego czterotygodniowego pobytu zachowało się niewiele informacji, bowiem Fryderyk nie pisał listów, poświęcając cały czas na wypoczynek, długie spacery z Marią Wodzińską, w której się zakochał oraz częste granie dla przyjaciół i znajomych licznie przybyłych z Polski, o co go stale proszono. Wiadomo o tym z relacji innych osób, głównie Józefy Kościelskiej, siostry Marii.

Z pobytu Fryderyka w Marienbadzie pozostał trwały ślad w postaci akwarelowych portretów kompozytora wykonanych przez Marię Wodzińską, znajdujących się w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Historycznego we Lwowie oraz wykonanej na ich podstawie litografii.

24 sierpnia Fryderyk wraz z rodziną Wodzińskich wyjechał z Marienbadu, zatrzymując się przez trzy dni w Teplitz i przyjeżdżając 29 sierpnia do Drezna, gdzie nastąpiło rozstanie. Szczęśliwe dni przeżyte w Marienbadzie były wielokrotnie wspominane przez Fryderyka, co znalazło odbicie także w jego twórczości.

Na domu „Zum weissen Schwan" 31 lipca 1902, na poziomie pierwszego piętra, odsłonięto dwie tablice w języku polskim i francuskim wykonane w Krakowie przy współpracy z Warszawskim Towarzystwem Muzycznym. 5 maja 1957 roku obok wejścia do budynku została odsłonięta pamiątkowa tablica z podobizną kompozytora, wykonana przez rzeźbiarza Antonína Kuchařa, z napisem w języku czeskim: Zde žil 1836 Fryderyk Chopin, tvůrce polské národní hudby (Tu mieszkał w 1836 Fryderyk Chopin, twórca polskiej muzyki narodowej).

W roku 1960 utworzono w tym domu Muzeum Fryderyka Chopina, które gromadzi liczne pamiątki dotyczące pobytu kompozytora w Czechach, jak również związane z jego twórczością i badaniami nad życiem i dziełem.

W parku zdrojowym postawiono w 1960 roku okazały pomnik autorstwa rzeźbiarza Karla Otáhala. Co roku w sierpniu odbywają się Międzynarodowe Festiwale Chopinowskie, a co dwa lata konkursy młodych pianistów. Ich organizatorem jest mające tu siedzibę Towarzystwo Fryderyka Chopina, które powstało w 1959 roku i od tego czasu nieustannie kultywuje postać genialnego kompozytora. Również miejscowa szkoła muzyczna nosi imię Fryderyka Chopina, co uwidacznia tablica autorstwa rzeźbiarza Vítĕzslava Eibla, umieszczona przy wejściu do budynku 26 sierpnia 1978.

                                                                                                                               
  Witold Straus
 
 
 
 
 
 
Start : O Nas : Redakcja : Kontakt : Mapa serwisu
Copyright by TIFC 2008. Realizacja Rotos.